december 2014

De burgemeester van Maastricht heeft gister zijn vertrek aangekondigd. Hoes laat in een verklaring weten dat de stad enorm worstelt met de omstreden publicatie waarover Integriteit.nl eerdaags al berichtte. “Die worsteling kan ik de stad, zijn bestuur en mijzelf niet langer aandoen.”

Het besluit tot vertrek kwam vanuit Hoes zelf. Zijn partij, de VVD, gaf aan bedroefd te zijn over het besluit van Hoes, maar snapt het en staat erachter. Net als de burgemeester zelf, is ook de VVD kritisch over het item dat PowNews vorige week uitzond. “Het diende geen enkel doel en was alleen gericht op persoonlijke beschadiging.”

In opspraak
Vorige week kwam de positie van de burgemeester van Maastricht opnieuw ter discussie te staan na een uitzending van PowNews, waarin een 20-jarige date van de burgervader foto’s van vertrouwelijke afspraken uit de ambtelijke agenda van Hoes liet zien. Een jaar eerder was het ook al raak, nadat een buitenechtelijke affaire was uitgelekt. Hoes heeft aangegeven juridische stappen te ondernemen tegen degenen die verantwoordelijk zijn voor het moedwillig en schaamteloos publiek maken van privé-zaken.

Opvolger
De burgemeester van Maastricht sloot zijn verklaring af met de melding dat hij zich in zal blijven zetten voor de stad totdat er een opvolger voor hem is gevonden.

Reactie Integriteit.nl
De burgemeester van Maastricht, Onno Hoes, heeft het ambt in opspraak gebracht en de reputatie van de stad schade berokkend. Je bent vierentwintig uur per dag burgemeester, dus dan word je geacht je altijd waardig te gedragen en te voldoen aan de eisen van onbesproken gedrag.

Hoes kan verweten worden dat hij (te) naïef is geweest door zijn vertrouwelijke, ambtelijke agenda met iemand te delen. Iets dergelijks brengt risico’s met zich mee. Hij had zich beter bewust moeten zijn van die risico’s, te meer hij eerder ook al in opspraak is geraakt.

De manier waarop de burgervader van Maastricht wederom in opspraak is gekomen, kan als ‘immoreel’ bestempeld worden. De uitzending van PowNews diende immers geen enkel doel en was, zoals zijn VVD-fractie het verwoordde, “gericht op persoonlijke beschadiging”. Iemand moedwillig en schaamteloos publiek te schande maken is, ook daar het een burgemeester betreft, ongeoorloofd.

Al met al kent deze integriteitskwestie enkel verliezers. Alle betrokken partijen – journalistiek, stad en burgemeester – zijn beschadigd.

De burgemeester van Maastricht Onno Hoes (VVD) raakte onlangs opnieuw in opspraak nadat een 20-jarige date uit Almere foto’s van vertrouwelijke afspraken uit de ambtelijke agenda van Hoes had gepubliceerd. De gemeenteraad heeft Hoes in een spoeddebat om opheldering gevraagd. Het standpunt van de gemeenteraadsleden is nog onduidelijk. Er is ook nog geen opheldering gegeven of de burgemeester op het matje geroepen wordt.

PowNews

PowNews filmde de dates die de bewuste man, Robbie Hasselt, had met de burgemeester van Maastricht. Nadat Onno Hoes contact met hem had gezocht via social media, nam Hasselt contact op met PowNews. Met een camera maakte de 20-jarige uit Almere vervolgens undercover opnames van de dates.

Al eerder in opspraak

Eind 2013 kwam de burgemeester van Maastricht ook al in opspraak, nadat een buitenechtelijke affaire was uitgelekt. De ex-man van Boulevard-presentator Albert Verlinde was al zoenend met een 25-jarige man op een foto te zien. De gemeenteraad oordeelde toen dat zijn optreden ‘een burgemeester onwaardig’ was. Hoes gaf aan dat het voorval een incident was en beloofde beterschap. Hij mocht aanblijven als burgemeester.

Reactie Integriteit.nl

De tijd dat burgemeesters, ministers en wethouders een onderscheid konden maken tussen werk- en privé-leven is voorbij. Er is geen privé-sfeer meer, ondanks dat iedereen daar eigenlijk recht op heeft. Burgemeester ben je 24 uur per dag. Je leeft in een glazen huis en alles wordt onder een vergrootglas gelegd. Dat geldt zeker voor Onno Hoes na alle publiciteit van vorig jaar. Aan de andere kant kun je je afvragen waarom deze Robbie Hasselt juist nu met deze informatie naar buiten treedt en of er geen opzet in het spel is om Onno Hoes bewust in een kwaad daglicht te zetten. We kunnen in ieder geval stellen dat de burgemeester van Maastricht in deze situatie te naïef is geweest. Maar is hij daardoor niet of minder geschikt als burgemeester?

De inmiddels ex-wethouder Huub Eitjes raakte in opspraak vanwege zijn rol in de affaire rond Theater Koningshof. Hij zou zich schuldig hebben gemaakt aan belangenverstrengeling. Onlangs kondigde hij tijdens een persconferentie zijn vertrek aan.

In augustus vorig jaar werd de broer van de wethouder interim-directeur bij Theater Koningshof. Het theater krijgt een jaarlijkse subsidie van de gemeente van 70.000 euro. Huub Eitjes was daar als wethouder politiek verantwoordelijk voor. Vorige week werd bekend dat er 40.000 euro is gestort op de bedrijfsrekening van wethouder Eitjes voor zijn broer Pim (die bij dat bedrijf werkt). Hij bleek zich tegen de afspraken in te hebben laten uitbetalen voor zijn managementwerkzaamheden bij Theater Koningshof. Wethouder Huub Eitjes verzuimde het college hierover te informeren.

De wethouder zei tijdens de persconferentie zich van geen kwaad bewust te zijn: ‘Mijn rol was altijd zuiver en integer’. De VVD heeft aangegeven binnen een maand een opvolger voor Eitjes naar voren te schuiven.

Reactie Robbert-Jan Eekhout van Integriteit.nl
Er zijn integriteitscasussen waar je het hoofd over kunt breken en waar je, na het uitvoeren van een grondig feiten- en waardenonderzoek, met uiterste terughoudendheid en voorzichtigheid tot een conclusie komt. Dit is (overduidelijk) niet zo’n casus. Alles wijst op belangenverstrengeling; al dan niet (voor de kritische lezer onder ons) wekt het de schijn van belangenverstrengeling. Het is dan ook zorgwekkend dat de wethouder zich helemaal van geen schuld bewust lijkt te zijn, en zijn optreden ‘’zuiver en integer’’ noemt. Dit kan enerzijds zijn omdat hij te trots en koppig is om zijn fout toe te geven, anderzijds omdat hij ervan overtuigd is naar eer en geweten te hebben gehandeld. In het eerste geval is er weinig aan te doen de man heeft een onderontwikkeld verantwoordelijkheidsbesef en dit valt onder het terrein van de psychologie. Echter wijst de praktijk uit dat een groot deel van de integriteitsschendingen wordt veroorzaakt door een te beperkte kennis van de afspraken (consensus over integriteit) door de handelende actor. In het kader van integriteitsmanagement is het laatste interessant(er) omdat dit (makkelijker) vermeden kan worden.

Ongeacht of hij zich wel of niet bewust was van de ernst van de situatie, moeten we niet te licht denken over (de schijn van) belangenverstrengeling. Belangenverstrengeling van een bestuurder berokkent schade aan het broodnodige vertrouwen dat de burger in de overheid moet hebben om haar gezag en beleid te legitimeren. Wanneer er afbreuk wordt gedaan aan dit vertrouwen dan zaagt men aan de poten van de rechtstaat.

Wat we van deze casus kunnen leren is hoe belangrijk het in de alledaagse praktijk is om elkaar scherp te houden. Mensen begaan de meeste fouten zonder daar erg in te hebben. Spreek collega’s aan wanneer ze een fout begaan of dreigen te begaan. Informeer ze wanneer je het gevoel hebt dat ze onvoldoende de regels/afspraken kennen. Het is mens eigen om zowel de eigen kennis als die van de mensen om ons heen zowel te overschatten als te onderschatten. Zo hoor ik in de trainingen regelmatig een deelnemer roepen: “dat weet toch iedereen!” terwijl het voor het grootste deel van de groep helemaal niet zo vanzelfsprekend is.

Alleen wanneer we elkaars blinde vlek dekken zijn we in staat om de “integriteitslat” tegen het plafond te leggen.